Synopsis
Elke dag pendelt Gerard (80) heen en weer tussen zijn twee huizen die vol staan met boeken. In het ene huis woont hij en in het andere vertaalt hij romans van andere schrijvers. Gerard is al zijn hele leven vertaler, maar droomt ervan om zijn eigen boek te schrijven. Routineus vult hij zijn dagen met zijn vertaalwerk, en hoewel hij graag zijn eigen roman zou willen schrijven kan hij daar nog niet aan beginnen: hij mist nog het conflict voor zijn verhaal.
Meegevoerd door de sterke kracht van de wind krijg je het gevoel dat de filmmaakster zelf ook ergens naar op zoek is. Gerards zoektocht raakt zo gaandeweg verbonden met die van de filmmaakster. Want ook zij zoekt, net als Gerard, naar haar eigen verhaal en naar manieren om dat verhaal te vertellen. Op poëtische wijze onderzoekt Alles van waarde is weerloos de innerlijke strijd van een maker en alle worstelingen die hiermee gepaard gaan.
‘Alles van waarde is weerloos’ is geselecteerd voor ‘Makers van Morgen’ door 2doc.nl
Credits
scenario en regie: Karen Ebert
cinematography: Pepijn Robben & Karen Ebert
sound and sound design: Olivier Nijs
muziek: Roy Bemelmans
editing: Karen Ebert
producent: Sturmfrei Films
tekstcoach: Lotte Lentes
VPRO gids, 20 sept 2022
Alles van waarde is weerloos is een zoektocht naar woorden op film. Zo blijk het ontbrekende conflict in Gerards verhaal het gegeven waar Ebert het hare mee schrijft.
Director’s statement
‘‘Alles van waarde is weerloos’ is voor mij een erg persoonlijke film geworden, waarbij ik net als mijn hoofdkarakter op zoek ga naar mijn identiteit als (film)maker. Ik leerde Gerard Suurmeijer kennen tijdens opdrachtwerk en voelde instinctief dat ik een film over hem wilde maken. Uiteindelijk werd het ook een film over mijzelf. Gerard is een vertaler die liever schrijver had willen zijn en ik herkende hierin mijn eigen worsteling met hoe ik ruimte kan vinden om vrij werk te maken zonder te verzanden in opdrachtwerk.
Onbewust vormde Gerard gaandeweg een grote inspiratiebron, hij wakkerde het vuur in mij weer aan om zelf te maken. Juist omdat hij berusting had gevonden in het vertalen van andermans woorden, voelde ik dat dat voor mij niet genoeg was. Deze documentaire vormt voor mij het bewijs dat ik mijn eigen verhalen wil vertellen en dat maakt de film voor mij extra bijzonder.
Om te onderzoeken waarom het hem niet lukt om zijn eigen boek te schrijven begon ik Gerard te volgen in zijn dagelijks leven. Maar tijdens interviews merkte ik dat ik in Gerards verhaal op zoek was naar mijn eigen antwoorden. Vragen die ik Gerard stelde, stelde ik aan mezelf. We leken echter wel langs elkaar heen te praten, want ook wanneer ik afspraken met hem probeerde te maken stuitte ik vaak op zijn antwoordapparaat. Om ons eenrichtingsverkeer te symboliseren koos ik daarom voor een antwoordapparaat als leidraad voor onze dialoog. Het antwoordapparaat vormde daarnaast ook het symbool voor wat groters en universeler: het verkeren in een wachtstand. Iets waar Gerard en ik allebei mee worstelen en waarin veel mensen zich zullen herkennen. Want waarom doe je niet wat je écht wil, waar wacht je op?
Met mijn intuïtie als belangrijkste toetssteen, zocht ik naar hoe ik het universele verhaal van Gerard en mij invoelbaar kon maken. Intuïtief voelde ik dat ik het belangrijkste beeld hiervoor gevonden had toen ik samen met Gerard in Katwijk was, een plek die voor hem belangrijk is. Daar spotte hij een vogelverschrikker in de verte waar we samen naar keken. Hij zag een vogel die snel rondvloog, terwijl ik al vrij snel zag dat het een vogelverschrikker was die vastzat. Daarin zat de kern van mijn film: we hebben soms het gevoel dat we vastzitten, maar doen we dit niet zelf?
Vanuit daar kwam ik op het idee om wind als metaforische laag in de documentaire te verweven. Zoals je wind alleen maar ziet als deze tegen een vogelverschrikker schuurt, voel en zie je een innerlijke drang ook pas wanneer deze ‘schuurt’; bijvoorbeeld tegen de eigen innerlijke criticus. Dit schuren heb je misschien zelfs nodig om vooruit te komen. In zijn studie naar creativiteit beschrijft de psycholoog Csikszentmihalyi een creatieve flow als ‘iets wat je met sterke kracht vooruit beweegt’. Net als de wind, kan deze innerlijke drang je dus ook juist in beweging zetten.
Mijn hoop is dan ook dat deze film werkt als een spiegel voor makers, en voor iedereen die worstelt met bepaalde keuzes. Gaan voor wat je écht wil is vaak moeilijk en eng, maar wanneer we dit leren omarmen gaan we juist vooruit.
‘Wind bepaalt zijn eigen weg, obstakels geven hem alleen richting.’
